جوان آنلاین: حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید علی‌اکبر ابوترابی‌فرد، یکی از درخشان‌ترین چهره‌های تاریخ معاصر ایران، نه‌تنها به عنوان یک روحانی مبارز و آزاده شناخته می‌شود، بلکه الگویی از صبر، تواضع و انسان‌دوستی در سخت‌ترین شرایط تاریخ، یعنی دوران اسارت در زندان‌های رژیم بعث عراق بود. او که به حق «سید آزادگان» لقب گرفته، با رفتاری الهام‌بخش، روحیه‌ای مقاوم و رویکردی پدرانه نسبت به دیگر اسرا و اسطوره‌ای زنده در میان آزادگان تبدیل شد.
در سالروز وفات این چهره بی‌بدیل (۱۲ خرداد)، بازخوانی آثار و منابعی که زندگی و شخصیت او را بازتاب می‌دهند، فرصتی مغتنم برای شناخت عمیق‌تر از این انسان وارسته است. کتاب «پاسیاد پسر خاک» نوشته محمد قبادی، یکی از ارزشمندترین تلاش‌ها در این زمینه به شمار می‌رود. این یادداشت به مناسبت سالگرد درگذشت شهید ابوترابی تنظیم شده و قصد دارد مروری بر محتوای این اثر مستند، ویژگی‌های روایی آن و نقش آن در حفظ میراث معنوی آزادگان داشته باشد.
کتاب «پاسیاد پسر خاک» اثری مستند و پرجزئیات از زندگی حجت‌الاسلام ابوترابی‌فرد است که محمد قبادی با بهره‌گیری از حدود ۸۰ساعت مصاحبه با نزدیکان، دوستان، مبارزان و آزادگان همراه او، تدوین کرده است. این مصاحبه‌ها در شهر‌های مختلفی، چون مشهد، قم، قزوین و تهران انجام شده و حاصل آن، کتابی است که هم از نظر محتوایی غنی است و هم از منظر روایت، خواندنی و تأثیرگذار.
کتاب در دو بخش کلی تنظیم شده است. بخش نخست، به دوران پیش از انقلاب اختصاص دارد و به زندگی خانوادگی، تحصیلات حوزوی، مبارزات سیاسی و ارتباط ابوترابی با شخصیت‌هایی، چون شهید اندرزگو می‌پردازد. این بخش تصویری دقیق از زمینه‌ساز‌های فکری و اعتقادی او ارائه می‌دهد.
بخش دوم، به مهم‌ترین و تأثیرگذارترین مقطع زندگی او یعنی دوران حضور در جبهه و سپس اسارت در زندان‌های عراق اختصاص یافته است. در این بخش، خواننده با چهره‌ای از ابوترابی روبه‌رو می‌شود که با اخلاق و تواضع بی‌نظیرش، توانست امید را در دل هم‌رزمانش زنده نگه‌دارد و در بدترین شرایط، نقش یک پدر، یک مرشد و یک راهنما را ایفا کند. یکی از نقاط قوت اصلی کتاب، دقت در مستندنگاری است. نویسنده به جای تکیه بر روایت‌های کلی و گاه احساسی، تلاش کرده است با استفاده از اسناد، نقل‌قول‌ها و خاطرات دست‌اول، تصویری واقع‌گرایانه و زنده از شهید ابوترابی ارائه دهد.
زبان روایت نیز از نقاط مثبت اثر است. هرچند کتاب در دسته زندگینامه‌های مستند جای می‌گیرد، اما سبک نگارش آن خشک و گزارشی نیست. محمد قبادی با بهره‌گیری از نثری روان و نزدیک به زبان داستانی، مخاطب را همراه روایت می‌کند.
از سوی دیگر، این کتاب در بعضی مواضع نیاز به توضیحات بیشتری دارد؛ به‌ویژه در معرفی اشخاص یا زمینه‌سازی برای برخی وقایع تاریخی. درج پاورقی‌ها یا پیوست‌های تکمیلی می‌توانست این اثر را برای مخاطب عمومی، قابل‌فهم‌تر کند.
«پاسیاد پسر خاک» تنها یک زندگینامه نیست، این کتاب، تلاشی برای زنده نگه‌داشتن میراث اخلاقی، انقلابی و انسانی شخصیتی است که نه با خطابه‌های بلند، بلکه با سلوک شخصی‌اش تأثیرگذار بود. در روزگاری که ثبت دقیق تاریخ و ارائه الگو‌های واقعی از خودگذشتگی و تواضع، بیش از پیش اهمیت دارد، این اثر جایگاهی ویژه می‌یابد. به مناسبت سالروز درگذشت حجت‌الاسلام ابوترابی، مرور این کتاب نه فقط یادآور خاطره‌ای بزرگ، بلکه دعوتی است به تأمل در معنای واقعی رهایی، ایمان و آزادگی.
